Gürcülerin Tarihi
Gürcüler Kafkasya'da 1008 yılında birleşerek bir Pan-Kafkas imparatorluğu olan birleşik Gürcistan Krallığı'nı kurmuşlardır.1600'lü yıllarda Osmanlı İmparatorluğu hakimiyeti altında yaşadıktan sonra da 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ile birlikte de müslüman Gürcüler bugünkü vatanları olan Türkiye'ye gelip burada çoğunlukla Doğu Karadeniz illeri ile batıda Sakarya ve Düzce gibi ilere yerleşmişlerdir.
Günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya Halklarından biri olan Gürcüler , tarihsel olarak da; Svanlar ,Lazlar ve Megreller (Hristiyan Lazlar) ile aynı kökenden gelmektedirler. Halkın büyük çoğunluğu bir Güney Kafkas Dili olan Gürcüce konuşmaktadır.
Gürcü Kültürü
Gürcülerin ana kültürel geleneklerinden biri, yerel misafirperverliğidir. Onlara göre misafirler Yaratıcı tarafından gönderilmektedir.
Mısır soyma imecesi, fındık ayıklama ile mısır biçme imecesi yapılmaktadır. Bu imecelerde patates haşlanır ve pekmez ile yenilirdi. Hikayeler anlatılır , türküler ve maniler söylenirdi.
Kışın genellikle evlerde toplanırlar yazdan hazırladıkları şeyleri yiyerek güzel gün ve geceler geçirirlerdi. Bayramlarda köy meydanında çeşitli oyunlar oynanır ve güreş yapılırdı.
Gürcüler iyi birer demir ustalarıdır ve tarım aletleri ile tahta kürek, turşu varilleri, ekmek yoğurma tekneleri gibi bir çok şey kendileri yaparlardı. Ayrıca iyi bir sepet örücüsü de olduklarından fındık ağacından sepet yaparlardı. Kadınlar ise çorap, kazak, eldiven, bel bağı, gibi yünden bir çok giyeceklerini örerlerdi.
Gürcülerin Kıyafetleri
Gürcüler kıyafetlerini yün, pamuk, keten, ipek, kenevir gibi bitkilerden üreterek kendi evlerinde dokuyorlardı. Kadınlarda temel tip kıyafet Gürcü Çoha dır. Elbisenin incelikli olması, bele oturması, giysinin renklerinin yaşla, yüz, ten ve gözlerin rengiyle uyumu ise giyim tarzlarını oluşturmaktadır. Çihti-Kopi, Mandili, Leçaki ve Bağdadi çeşitleri gibi olan Gürcü kadın başlıkları ve başörtüleri de Gürcü elbisesi ile her zaman uyumlu olacak şekilde giyilmektedir.
Erkeklerde , gümüş barutluklar ve gümüş bir hançerle süslenmiş Çoha-Ahaluhi modeli giyilmektedir.
Gürcülerde Evlilik
Gürcü kızlarının güzellikleri , çalışkan, yumuşak huylu olmaları ve Gürcü sofrasının zenginlikleri gibi sebeplerden dolayı diğer kültürlerde Gürcülerden gelin almak her zaman için bir ayrıcalık olmuştur.
Gürcüler de sülale içi evlilik yapılmaz. Kız çocukları sadece Gürcü aileler arasında birbirlerine verilirdi. Gürcü toplumunda başka kültüre kız verilmesi ise çok yaygın değildir. Bununla ilgili Gürcü toplumunda “Gürcülerden kız almak, cennetten gül almak gibidir” sözü kullanılmaktadır. Gürcü gelinlerinin neden değerli olduğunu , Osmanlı şairi Nabi (1712) ' Olmak istersen eğer kim rahat , Gürcü’den gayrıya etme rağbet' şeklinde ki şiirin de bu şekilde belirtmiştir.
Kız isteme
Gürcü kültüründe genelde görücü üsülü olarak büyükler , beğendiği bir kızı erkek çocukları ile evlendirirlerdi. Ancak genç erkek bir kız beğenmişse bunu aile büyüklerinin de kabul etmesi gerekir. Eğer genç erkeğin ailesi o kızı istemiyorsa genç erkeğin kızı kaçırmasından başka bir seçeneği yoktur. Aynı durum genç kız içinde geçerlidir. Eğer genç kızın ailesi kız çocuğunu sevdiğine vermek istemiyorsa yine genç kızın da sevdiğine kaçmaktan başka bir seçeneği yoktur. Ancak bir Gürcü kızı, ailesinin istemediği bir sevdiğine kaçarsa ailesi ve özellikle anne ve babası ölene dek onunla bir daha konuşmazdı. Bu yüzden Gürcü kızları gerçekten sevdiği biri ise ancak bu şekilde bunu göze alabilirlerdi.
Düğün
Genç erkeğin ailesinin erkekleri erkek evlatlarının evleneceği kız konusunda karar verdikten sonra köyün sevilen kişilerinin önderliğinde kız evine bazı hediyelerle ile birlikte kız istemeye giderler. Ancak Damadı kız isteme esnasında götürmezler. Kız tarafı onay verirse nişan tarihi belirlenir. Nişanlarda kız evinde yemek verilir ayrıca nişan ve düğün için de tatlı vermek bir gelenektir.
Kız tarafı kına gecesinde damada damatlık elbise hediye eder. Kına gecesinde erkek tarafında da eğlenceler yapılırdı.
Gelin alınmaya gelindiğinde kızın yakın bir akrabası kapının önünde bekler ve bir hediye aldıktan sonra içeri erkek tarafının girmesine izin verilir. Kızın abisi gelin evden çıkarken evin kapısına iki ucu birbirine gelecek şekilde bıçak saplar. Bu kız çıktığı eve bir daha dönmesin diyedir. Daha sonra damat kızı alır ve kız evinden ayrılırlar.
Erkek tarafında horonlar oynanır ve gelin tarafından gelenlere yemek verilir . Yemek esnasında herkesin kaşığını bırakması ve “sofra tutmak” denilen adetin uygulanması bir gelenektir. Bu adede göre bir tepsi içinde misafirlere tavuk , meyve gibi şeyler getirilir.
Gürcü düğünlerinde misafirlere çorba , gürcü kavurması, pilav, ayran, cevizli tavuk , komposto ve tatlı olarak da “hasuta” adlı bir çeşit muhallebi ikram edilir.
Düğünden bir hafta sonra erkek tarafı tarafından gelinin annesi davet edilir. Bu davette kızın annesi, kızına çeşitli hediyeler verir.Bir hafta sonrada damat kız tarafına davet edilir ve bu davette de damada yumurta ikram edilir.
Yemekler
Gürcü mutfağının ana yemeğini lahana ile yapılan yemekler oluşturur. Ayrıca mısır ekmeği mutlaka sofrada bulunur. Bazı gürcü yemekleri ; lobyo phali, kakalyani phali (şralphalay), tzetzkilyani phali, koraveli phali, phalis tolma, porçvi, tzurvilyani prasa, carhala, şekazmuli, carhala, prasa, kesmapiya, dzipyay, malahto, motrevlay, haçapuri (katmeri), mısırdan yapılan yemekler, hayvan ürünlerinden yapılan yiyecekler şeklindedir. Ayrıca hamsi, tavuk eti ve et, kurutularak kışın tüketilir.
Kış için yeşil fasulye fırınlanarak kurutulur. Biber, patlıcan, vb sebzeler de kurutulur. Ayrıca kiraz, tahnal, fasulye, patlıcan, lahana, pazı, pırasa, dolma biber, melevcan turşuları yapılır.
Elma, armut, erik fırınlanır ve hoşaflık olarak kış için kurusu yapılır. Ayrıca elmanın, armudun ve eriğin pekmezleri de yapılmaktadır.
Köylerde çökelek, kuruti denen peynirler yapılır.
Saygılarımızla
Arş.Yaz.Mak.Yük.Müh.Kayhan Şafak