Mabetler ve kültür varlıkların bakım ve onarımıyla ilgili iki değerli belediye meclis üyemizle görüştük. Bu konuyla alakalı belediye bütçesinden ne kadar bütçe ayrıldığını sorduk. Bilmediklerini söylediler. Çünkü belediye bütçesi sadece şu kadar diye söylediklerini belirttiler. Ama kalem kalem nereye ve ne kadar bir bütçe ayrıldığını söylemediklerini belirttiler. Bizlerde bu konuda naçizane olarak bir şey söyledik ve sizlerle de paylaşmak istedik. Şöyleki;
Genel anlamda bütçe gelirlerle giderlerin toplamıdır. İlçe Belediye gelirleri Büyükşehir belediye bütçesinden ilçelere ayrılan gelirler demektir. Yani belediyenin bir yıllık gelirleri demektir. Peki ilçe belediyesi bir yıllık bütçeyi neye göre belirler? İşte bu gelirlere göre yapacağı giderlerin toplamı olarak belirler.
Peki bu bütçede gelirler belliyse giderler nasıl belli olacaktır. Buda geçmiş dönemden kaynaklı borçların ödemelerinin bir yıla ayrılan payının ödemeleri ve bir yıl içerisinde yapılacak giderlerin toplamıdır. Eğer belediye gelirler ve toplam giderler arasında fark oluşursa bunu da ek bütçeyle kapatmaya çalışır. Yani ek borçlanmaya gider.
Peki geçmiş dönemden gelen borçlar dışında bir yıllık giderler nasıl belirlenir? Belediye kanununda belirtilen konulara göre bir yıllık giderler toplamıyla ek giderler yani hizmet sağlayanların işçilik, araçların yakıt, bakım yada sigorta giderleri, binaların bakım giderleri, elektrik harcamaları, dışarıdan alınan ek hizmet giderleri, karşılama yada konaklama giderleri ve öngörülemeyen bazı giderler gibi hizmet sunucuların ve hizmet sunan ana yada yardımcı giderlerinin toplamıdır.
Belediye kanununda belirtilen konularla ilgili ana ve tali planlar yapılarak giderler belirlenir. Ana plan 5 yıllık tali planlarda 1 yıllık olabilir.
Bu kısa girişten sonra buyrun hep birlikte 5393 sayılı Belediyeler Kanunuyla birlikte yazımızı okumaya devam edelim diyoruz;
5393 sayılı Belediyeler Kanunu
Mahalle ve yönetimi
Madde 9- Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlar; kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır.
- Kısacası mahalleyle ilgili altyapı, üstyapı yada mahallenin ihtiyaçları birlikte belirlenir. Peki bu nasıl yapılacak? Mahallenin muhtarları oturup bir ihtiyaç listesi hazırlayacak. Sonra bunu belediye yetkililerine iletecek. Peki Belediye ne yapacak? Bu şekilde bütün muhtarlardan gelen ihtiyaç listelerini değerlendirip güzel bir planlama yapacak. Yani planda işlerin bitirileceği tarihler ve harcanacak parayla ilgili bir bütçe hazırlayacak.
- Çünkü hala asfaltı, kaldırımları, açık yada kapalı yağmur suyu kanalları, kanalizasyonu, doğalgazı olmayan mahalleler oldukça fazla var.
- Bunun yanında mahallelerde vatandaşların sosyalleşebileceği, düğün dernek yerleri, cenaze taziye yerleri yada insanların oturup bir bardak çay içebileceği sohbet edebileceği çay ocakları yok. Kadınların bir araya gelip bir fincan kahve içebileceği sohbet edebileceği yerlerde yok. Gençlerin internete erişebileceği, kitap okuyabileceği ve ders çalışabileceği yerlerde yok. Mesela haftada bir gün sinema yada tiyatro gibi faaliyetler yapabileceği yerler de yok. Sonuçta mahalleler boşalıyor. İnsanlar ilçe merkezlerine yığılıyor. Sonrada trafik çilesi diye şikayetler ediliyor.
Hemşehri hukuku
Madde 13- Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır.
- Peki belediye hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi konusunda nasıl çalışmalar yapacak? Sosyal ve kültürel değerlerin korunmasını nasıl yapacak? Bunlar hemşehri derneklerinin sadece yılda bir yaptığı şenliklere yer vermekle yada masa sandalye vermekle olurmu? Olmaz değilmi? Çünkü dükkan kiraları aldı başını gidiyor. Derneklerin hepsinin yerleri kiradadır. O yüzden belediye hemşehri derneklerine ücretsiz yer verebilir yada verecek yerleri yoksa kira yardımı yapabilir. Yılda bir değil yılın 365 günü faaliyet yapacak şekilde ayni yada maddi destekler de verebilir.
Belediyenin görev ve sorumlulukları
Madde 14- Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı
- Bu konuyu mahalleler bazında izah etmeye çalışmıştık. Fazlada bir şey söylemeye şu aşamada gerek yok diyoruz.
- Kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor;
- Peki kültür ve sanat nasıl yapılacak? Bir Belediye kültür ve sanat evi varmı? Yok değilmi? Buna yüzyıllık bir rüya diyoruz. Buna ilişkin bir planlama varmı? Bilemiyoruz?
- Ayrıca resim, fotoğraf yada kültürel eserlerin sergilenebileceği bir sergi salonu varmı? Yok değilmi?
- Peki Turizm ve tanıtım nasıl yapılacak? Buna ilişkin bir planlama varmı? Bilemiyoruz diyoruz? Ama bu konuda birkaç şeyler de söylemek istiyoruz. Şöyleki;
- Yayla yolları çok kötü bir durumdadır. Ne yazın nede kışın kolay bir şekilde gidemiyorsunuz. Gitseniz bile bir bardak çay içebileceğiniz yada bir lokma bir şeyler yiyebileceğiniz bir yer varmı? Yok değilmi?
- Ayrıca dünyanın en güzel derelerine sahibiz. Ama oralara da gidip oturup bir bardak çay yada bir lokma bir şeyler yiyebileceğiniz bir yerler varmı? Onlarda yok değilmi?
-Yada yaylalarda yazın ıslatılmış çimde şamyalle kızak, kışında karda şamyalle kızak yapılabilir. Futbol gölfü yapılabilir. Dağ ve doğa sporları yada yürüyüşleri yapılabilir. Bunun içinde tur şirketleri kurulabilir. Vatandaşların rahatça gidip gelebileceği dolmuş hatlarının da tekrar kurulması sağlanabilir.
- Kültür yemekleri festivalleri gibi organizasyonlar yapılabilir.
- Kültür ve sanat festivalleri gibi organizasyonlar yapılabilir.
- Gençler için ücretsiz spor okulları varmı? Yok değilmi? Yoksa da yoksul çocukların ücretleri ödenebilir. Çünkü bir spor okulu yada spor salonu ücreti 1500 TL civarındadır. Yoksul ailelerin bunları karşılayacak durumları da yoktur. Bu şekilde gençler kötü alışkanlıklardan korunmuş olabilir.
- Ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetleri;
- Bu konuyu hem esnaflar hemde iş insanları açısından ele almak gerekir. Esnaf odasıyla birlikte ilçenin dört bir tarafında ve ilçeye gelen anayollar üzerinde cüzi ücretli Belediye Sıralı Dükkanları kurulabilir. Bu belediye sıralı dükkanlarında her meslekten yada işten tek bir esnaf olmalıdır. Kiralarda ona göre olmalıdır. Yani bunlar terzi, berber, kadın kuaförü, ayakkabı tamircisi ve boyacısı, kasap, manav, şarküteri, PTT şubesi, bankamatik, telefon bayi, kırtasiye, nalbur, elektrikçi, su tamircisi, pastane, küçük bir lokanta, çay ocağı, halk eğitim kurs yeri, muhtarlık ofisi ve küçük bir mescit gibi tek bir işyerlerini içermelidir.
- İlçenin dört bir tarafında ve ilçeye gelen anayollar üzerinde semt pazarları kurulabilir.
- İş insanları içinde küçük sanayi siteleri kurulabilir. Bu konuda sanayi ve ticaret bakanlığının hem altyapının tamamı hemde üstyapının da yüzde 70’ini karşıladığı ve 60 metrekareden 3000 metrekareye kadar olan işyerleri için çok güzel teşvikleri bulunmaktadır. Geri ödemelerde 3 yılı ödemesiz yüzde 3 faizle 13 yılda yapılmaktadır.
- Sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma;
- Mesela cüzi ücretli belediye kafeteryaları olabilir. Belediye halk market yada belediye ekmek gibi işlerde yapılabilir.
- Mesela cüzi ücretli belediye nikah salonları olabilir.
- Mesela belediye belgeli mesleki kurslar verebilir yada verebilen firmalarla bu işleri yapabilabilir. Bu şekilde gençler her yerde işe girebileceği meslek sahibi olabilirler.
- Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler.
- Şiddet göre kadınların çocuğuyla birlikte gidebileceği bir kadın barınağı kurulabilir. Çünkü eşinden şiddet gören kadınlar ayağında terlikle yada çıplak ayakla sırtında paltosu olmadan veya cep telefonunu bile alamadan canını kurtarmak için sokağa çıktığında nereye gidecek? Babasına yada kardeşlerine nasıl haber verecek? Çocuklarını bir daha nasıl görecek? Bu durumda çaresiz kalan kadınlar ne yapacak? Nereye gidecek?
b) Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir;
- Bilim ve teknoloji, Sosyal bilimler, Güzel sanatlar ve Spor liseleri kurulabilir.
- Sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir;
- Mesela ilçenin dört bir tarafında ve ilçeye gelen anayollar üzerinde sağlık ocakları kurulabilir. Bu şekilde hem insan yoğunluğu önlenebilir hemde trafik çilesi de önlenmiş olabilir.
- Mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir;
- Türkistan Piri Hoca Ahmet Yesevi’nin öğrencilerinden Anadolu'da tek olarak ilçemizde kurulan 7’ler Grubu yani Ak Saçlılar Grubu dur. Bunlar Salman dede, Sarı dede, Eren dede, Keremali dede, Vahap dede, Durasan dede ve Sultan Baba dede Hazretleridir. Ayrıca Şeyh İzzettin İsmail, Şeyh Halil, Şeyh Benli ve Keremali Kardeşlerden Hasan Hazretlerimizde yine onların manevi değerleriyle yetişmiş hazretlerimizdir. İlave olarak Kırk Kızlar Türbesi de bulunmaktadır.
Bu değerli hazretlerimizin türbeleri onların şanlarına, şereflerine ve ruhlarına uygun bir şekilde ya bakım onarımı yapılabilir yada yeniden yapılabilir. Bu şekilde ilçemizde bir İnanç Turizmi oluşturulabilir. İlçemize gelecek ziyaretçiler günübirlik yada konaklama yapacak şekilde organizasyonlar yapılabilir. Türbelerin etrafında hem dini eserler hemde kültürel eserler satışı yapılabilir ve küçük birer kafeteryalarla birlikte insanların ihtiyaçları karşılanabilir.
- Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir.
- İlçemizi alan ve adı Yağbasan mahallesine verilen Yağıbasan Kumandan adına Yağbasan mahallesindeki yığma tepe üzerine dev bir Türk Bayrağı koyulabilir. Kültürel eserlerin satış yerleri ve küçük bir kafeterya ile birlikte insanların ziyaretine açılabilir. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet Han’ın Uzuncaorman mahallesinde kurdurduğu ve İstanbul’un fethinde kullandığı gemi direkleri ve kızaklarının yapıldığı Orman Okulu ve Ağaç işleme Fabrikasının küçük bir bina şeklinde bir modeli yapılabilir ve yine insanların ziyaretlerine açılabilir.
- Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler,
-Yoksul gençlere ücretsiz spor malzemeleri verebilir.
Belediyenin yetkileri ve imtiyazları
Madde 15- Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır:
a) Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak.
b) Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.
- Halka açık yerlerde uygunsuz davranışlarda bulunanlar için yasaklar koyulabilir.
e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere; içme, kullanma ve endüstri suyu sağlamak; atık su ve yağmur suyunun uzaklaştırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; kaynak sularını işletmek veya işlettirmek.
- Yazın yaşanan su sıkıntıları için su kaynakları üzerinde yeni su depoları yapılabilir.
f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek.
- Mahallelerde dolmuşçu esnafları mazot desteğiyle desteklenebilir. İlçe merkezi içinde yeni dolmuş hatları kurulabilir.
j) Toptancı ve perakendeci hâlleri, otobüs terminali, fuar alanı, mezbaha, ilgili mevzuata göre yat limanı ve iskele kurmak, kurdurmak, işletmek, işlettirmek veya bu yerlerin gerçek ve tüzel kişilerce açılmasına izin vermek.
- Küçük marketleri desteklemek için belediye meyve hali kurulabilir. Ayrıca Bluberry, Karamürver, Safran ve Trüf Mantarı gibi alternatif tarım ürünlerinin üretimi yapılabilir.
m) Beldede ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi
- Tarih, Kültür, İnanç, Dağ ve Doğa sporları gibi konularda çalışmalar yapılabilir. Esnaflar ve iş insanları için işyerleri yapılabilir. Mevcut mahalle dolmuşları ve yeni dolmuş hatlarıyla ilgili şöför esnafları desteklenebilir.
o) Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak;
- Halkın içinde olan yerler ilçe dışında bir yerlere çıkarılması sağlanabilir.
Evet gördüğünüz gibi belediye kanununda belirtilen bu konularla ilgili bir planlama yapılabilir. Bir bütçe oluşturulabilir. 5 yıla yayılacak şekilde güzel çalışmalar yapılabilir. Bu şekilde hem esnaf ve iş insanlarının hemde halkın ihtiyaçları giderilmiş olunabilir. Yani işte bu şekilde bir Prens gibi olunabilinir diyoruz. Çünkü bize ait sözümüzle ne yaparsanız yapın ama yerlerde göklerde sizlerden daima razı olsun diyoruz.
Sonuç olarak da; bizler bu konuda ki naçizane görüşlerimizi sizlerle bu şekilde paylaşmış olduk. Amacımız ilçemiz için esnaflar, iş insanları ve halkımız için birer faydalar sağlayabilmesi içindir diyoruz. Ama tabiki takdirleri de yine ilgililerindir diyoruz.
Saygılarımızla
Arş.Yaz.Mk.Yük.Müh.Kayhan Şafak