Abhaz Tarihi
Abhazya prensi II. Leon, tarafından 9. yüzyılda başkenti Kutaisi olan Abhazya Krallığı kurulmuştur. Kavim bir millet olan ve kökleri çok eskilere dayanan Abhazlar 16 yüzyılda ise Osmanlı İmparatorluğunun hakimiyetine girmiştir. Osmanlı -Rus Savaşı (1877-1878) ile birlikte Abhaz nüfusun büyük çoğunluğu da bugünkü vatanları olan Türkiye'ye gelmişler ve çoğunlukla Düzce ve Sakarya gibi Batı Karadeniz illeri ile Sinop ve Samsun gibi Orta Karadeniz illerine yerleştirilmişlerdir.
Abhaz Kültürü
Abhazların "Apsuara" denilen kendi kültürleri vardır. Kültürlerine son derece düşkün olan Abhazlarda kadının yeri erkekler kadar önemlidir. Abhaz kadını erkekler gibi at biner, misafir geldiğinde erkeklerle oturabilir, en az erkekler kadar söz söyleme hakkına sahiptir.
Geleneksel aile yapısı ataerkil özellikleri taşıyan Abhazlar'ın kökleri yüzyıllar öncesine uzanan bir soya (ajula) sahiptir. Aynı soydan olanlar birbiriyle akraba sayılır ve birbirleri ile evlenmeleri yasaktır. Abhazlar arasında dayanışma, konukseverlik, yaşlılara saygı, geleneksel yaşamlarında önemli bir yere sahiptir. Abhazlar da yaşlılar , ailede ve toplumda büyük bir saygı görür ve karar almalarda da görüşlerine başvurulur. Ayrıca toplumsal yaşamda Abhazların “Abhaz Alamysası”, yani Abhaz kamu vicdanı önemli bir yer tutmaktadır.
Abhazlarda Kız ve Erkek Tanışmaları
Alaf Gecelerinde Abhaz genç erkeklerle genç kızların bir sorumlu gözetiminde bir araya gelmesi ve tanışmaları sağlanırdı. Ancak aynı soydan yada aynı köyden olan genç erkeklerle genç kızların Alaf olması yani birbirleri ile görüşmeleri yasaktı.
Abhazlarda Evlilik
Genel olarak Abhazlar’da evlilikler aile büyüklerinin rızası ile olur. Çoğunlukla kız isteme bir heyet halinde yapılır ve erkek tarafından sülalenin en büyüğünün önderliğinde kız evine gidilir. Heyet önderi genç delikanlının niyetini kız evine iletir. Eğer kız evi onay verir ise gelenlere kızın herhangi bir özel eşyası verilir.
Abhaz Düğünü
Düğünden bir gün önce hazırlanan masalara misafirler , gelin getirme şarkısı “Radeda” ile davet edilirdi. Düğüne gelenlerin yaş sırasına göre ve erkekler ile kadınlar ayrı olacak şekilde masalarda oturmaları sağlanırdı. Gençler ise misafirlere hizmet ederlerdi.
Düğün masasında geleneksel olarak ; Haşlanmış Et , Abısta, , Asızbal (Erik Sosu), Araşıh (Cevizli Sos), Acıkalı Tavuk, Açapa (Ezme Fasulye ), Abhaz Peyniri ve tatlı olarak Sütlaç yada Kuru Yufka tatlısı olurdu.
Düğün takıları ve hediyeleri
Abhaz gelinleri için gelinlik olarak , Damadın nişandan sonra hediye olarak getirdiği çoğunlukla beyaz olan bir kumaştan , üstü dar ve yüksek yakalı , kolları dar ve düğmeli , topuklara kadar uzun olan ve aşağı doğru genişleyen bir kıyafet dikilirdi. Gelin düğünde yüzünü örtmez, sadece düğün yerine getirilişi sırasında yüzünü bir duvak ile kapatır. Gelen davetliler, geline hediye olarak çoğunlukla para getirir ve gelinin arkadaşı da duvağı kaldırarak gelinin yüzünü bu şekilde onlara gösterirdi. Yüz görme merasimi ise damadın ailesi tarafından yapılırdı. Kayınpeder genelde; inek, manda ya da at , kayınvalide ise genelde yatak gereçleri hediye eder ve bunlar gelinin kişisel malları sayılırdı.
Abhaz Salçası
Abhaz Salçası , Kırmızı Biber , Sıvı Yağ ve Tuz ile karıştırılarak yapılır ve Abhaz kültüründe hem Acıka hem de yemeklerde bir sos olarak kullanılır.
Abhaz Pastası
Mısır unu sıcak su ile pişirildikten sonra , ortasına tereyağ konularak servis edilir.
Ezme Barbunya
Barbunya pişirildikten sonra kaşıkla ezilerek yapılır ve içerisine sos olarak acıka koyulur.
Cevizli Kara Lahana
Kara Lahana turşusundan yapılır ve üzerine ceviz sosu ilave edilir.
Haluj (Abhaz Mantısı )
Bir çeşit mantıdır ve benzer şekilde yapılmaktadır.
Soslu Tavuk
Tavuk etleri küçük parçalar şeklinde yapılır ve üzerine acıkalı sos ilave edilir.
Yufka Tatlısı
Kuru yufkalar ıslatılarak tepsiye koyulur ve içerisine çeviz ilave edildikten sonra pişirilir. Daha sonra soğuduktan sonra üzerine şerbet koyulur.
Abhaz Kültürü ve Abhaz Yemekleri ile ilgili programımı 10 Ekim 2021 tarihli Facebook Hendek Vizyon Tv ,Kayhan Şafak ile Şehir Vizyonları programımda izleyebilirsiniz. Ayrıca bu programın hazırlanmasındaki katkılarından dolayı Kalayık Mahallesinin değerli şahsiyetlerinden Cengiz Erdoğan (Şatba) , Çetin Konak (Acanba), Akın Oğuz (Akucba), Kamuran Ayıkcan (Gosha) ,Rıdvan Ayıkcan (Agosba) ,Nazan Bayrak (Hırıpssıpha) ve Süheyla Konak (Lapşıpha) ve diğer tüm değerli şahşiyetlerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz.
